طرح میناکاری که نقشی از آسمان روی لعاب خام هست ، از قدمت بسیار زیادی درشهر اصفهان دارد و جزهنرهای دستی محسوب می شود که روی ظروف مسی و طلا و نقره نگاشته می شود و دلیل اصلی نام این هنر به میناکاری ، آسمانی بودن این طرح است.
ظرف های طلا و نقره که نقش میناکاری روی آن انجام میشود ولی در اصل ظرف های مسی در اجرای میناکاری برای این طرح پیش قدم هستند. اگرهنر میناکاری بر روی طلا انجام گیرد طرح میناکاری در هنگام ذوب شدن طلا، اکسید نمی شود و خوب بودن ظروف طلایی این است که زمینه ای مناسب برای بهتر دیده شدن جزئیات این طرح است در صورتی ظروف مسی و نقره ای این قابلیت را برای نقش میناکاری ندارد.

پایتخت فرهنگ، شهر اصفهان که در ساخت نقش های میناکاری پیش قدم است برای تولید اثر میناکاری از ترکیب کردن چند نمونه اکسید فلزات و نمکی که با دمای تقریبا هفتصد و پنجاه الی هشتصد و پنجاه سانتیگراد بکار می گیرد و برای رنگ این ظرف ها با حرارت و مدت زمان معینی به وجود می آید.
طرح میناکاری با استفاده از قلم ها که روی ظروفی مانند مس و نقره و طلا نگاشته می شود که طرح پس زمینه آن از رنگ های آبی و سبز و بعضی اوقات هم از قرمز استفاده میشود. که به خوبی که بنگریم طرح آسمانی بودن آن را متوجه می شویم و دلیل اصلی اسم میناکاری روی این طرح ، معنی لغوی آن یعنی آسمان آبی است. در کتاب لغت نامه دهخدا میناکاری را بدین صورت معرفی کرده است نقش ها و تزئینات فلزهایی که بر روی مس و طلا و نقره با استفاده از رنگ های لعاب دار مخصوص که با دمای بسیار بالا پخته شود تا ثابت بشود.

هنر در هم تنبیده خاک و نقاشی و آتش که از قدمت 5000سال برخوردار است میناکاری است. اولین مرکز جوشش این هنر که در ایران بوده است و بعدها به کشور های دیگر از آن تاثیر گرفته اند نمونه تاثیر آن به میناکاری بیزانس می توان اشاره کرد که طبق تحقیق کارشناسان این حوزه می توان روی این مطلب صحه گذاشت. کشورهای اروپایی قبرس و یونان هم از پیشینه بسیار زیادی در هنر میناکاری برخوردار هستند و برای تایید این مطلب می توان به پیدا شدن انگشتری با طرح میناکاری در قبرس که مربوط به دوره ی 13 سده قبل از میلاد است و یا در یونان که 500 سال پیش مجسه ای با نام زئوس ساخته می شود که به تازگی توسط کارشناسان کشف می شود اشاره کرد و در ایران در شهر نهاوند که مابین قرن 7 تا 8 میلادی جفت گوشواره ای ساخته میشود که سبک زرگری خاص آن زمان را بخوبی نشان می دهد که آن هم به تازگی کشف شده است.
در شهر لندن ، موزه ویکتوریا بازوبندی مربوط به دوره هخامنشیان هست که طرح های میناکاری بر روی آن نقش بسته است. نام استاد حسن الکاشانی با خطی کوفی بر روی سینی آلب ارسلان که از جنس نقره است حک شده است که در دوره اوج میناکاری که در دوران سلجوقبان بوده، ساخته شده است. که در حال حاضر در موزه صنایع ظریفه شهر بوستون در معرض دید بازدیدکنندگان هست.

در موزه ی متروپولتین شهر نیویورک بشقاب هایی در آن موزه هست که مربوط می شود به کشور ارمنستان در دوران ساسانیان که نشانه ای است از هنر میناکاری اصیل ایرانی که با نقوش آن زمان نقش بسته است . از این هنرهای میناکاری ایرانی در موزه های انگلیس و فرانسه و موزه آرمیتاژ شهر سنترزبورگ روسیه میتوان دید.
اشکال عربی جای خودشان را به طرح های میناکاری که با نقاشی های لباس درباریان و ظاهر آن ها بود داد که این امر مهم در زمان مغول ها در ایران رخ داد که این روشی جدیدی را به وجود آورد که بعد ها با آمدن دوره ی تیموریان به این سبک شدت بخشید بطوری که بر روی فلزها از طرح های شرقی بشتر نمایان شد.

میناکاری با رنگی قرمز در دوره ی صفویان شدت بخشیده شد بطوری که طرح های شکارکردن و اسب سواری یا طرح بزم در دربار با نقش های اسلیمی و ختایی برای میناکاری همگام برای استفاده بودند. استاد شکرالله صنیع زاده در دوره ی قاجار این هنر کم فروغ شده را زنده نگه داشت و با خلاقیت خویش توانست میناکاری به سبک قاجار را رواج دهد که امروزه سبک میناکاری قاجاری را بر روی طلا که روشی است مربوط به دوره ی قاجار ، توسط شاگردان پرورش یافته آن استاد فقید ساخته و پرداخته شده است.
همانظور که می دانید اصفهان شهری است که مرکز میناکاری که در آن میناکاری به طرح خانه بندی جای خودشان را به میناکاری نقاشی داده است . استادان زیادی در امر میناکاری مشهور هستند که معروف ترین آن ها که اثر تلفیقی ارزشمند ساخته است بانو میناجوهری است که در کنار این استاد ، از غلامحسین فیض اللهی و حسین هنر دوست و مهدی غفاریان، برادران نعمت اللهی ، محمد علی فرشید ، ابراهیم زرقونی به همراه فرزندان این استاد و شکرالله صنیع زاده می توان نام برد.

میناکاری که از مفتول های بسیار نازک استفاده می کند میناکاری سیمی یا خانه بندی هستند که روش ساخت این میناکاری با شکل دادن به مفتول ها و چسب زدن به قطعه مورد نظر که روی آن شیشه میگذارند است. برای ادامه کار ساخت میناکاری به این روش قدیمی ، این ظرف را در کوره ای که دمای آن با هزار درجه برسد می گذارند تا باعث جوش خوردن قطعه با مفتول ها شود و در این هنگام پودر رنگ روی سطح این ظرف ریخته می شود تا مدت زمان سه دقیقه صبر پیشه می کنند تا این پودر روی این ظرف سطحی هموار شود و این امر با دمای هزاردرجه رخ می دهد .در دمای کوره برنجی مفتول ها که به رنگ سیاه درمی آیند با گذاشتن آن ها در اسید به رنگ اولیه خود باز میگردند. این طرح منسوخ شده که زمانی در شهر اصفهان و تهران رواج داشت امروزه فقط در پژوهشکده میراث فرهنگی در کارگاه آموزش مینای خانه بندی هست . میناکاری صائبین که زیر شاخه میناکاری خانه بندی است که نام دیگر آن مینای سیاه گفته می شود که مرکزیت شهر اهواز در جنوب کشور بسیار رواج دارد.

روش ساخت دیگر میناکاری که بسیار در پایتخت فرهنگ ایران رواج دارد میناکاری نقاشی است که هنرمند این حوزه با ساختن اشیای مورد نظر در ابتدا و بعد لعاب آن را بارنگ کردن با رنگ سفید با 3 الی 4 بار صورت می دهد. در نهایت با گذاشتن این شی در حرارت هفتصد درجه تا این لعاب ثابت گردد. با نقاشی که روی این شی کشیده می شود دوباره این شی اما با دمای چهارصد الی پانصد برای پخته شدن و ثابت شدن رنگ های کشیده شده روی شی به کوره فرستاده میشود.